Tuyệt cú kì 2. Đỗ Phủ

絕句 (其二)

江碧鳥逾白，     江碧鸟逾白，
山青花欲燃。     山青花欲燃。
今春看又過，     今春看又过，
何日是歸年?      何日是归年？

杜甫  

- 絕句 tuyệt cú: thể thơ có từ thời Lục Triều, nhưng đến đời Đường mới thịnh hành. Tuyệt 絕 có nghĩa là dứt, hết. Tuyệt cú chỉ thể thơ mỗi bài chỉ có 4 câu là dứt. Nếu mỗi câu có 5 chữ thì gọi là ngũ ngôn tứ tuyệt, hay nói gọn là ngũ tuyệt 五絕. Thường gặp là  ngũ tuyệt, thất tuyệt; lục tuyệt ít gặp. 

Thơ Tuyệt cú được phân làm hai loại là luật tuyệt và cổ tuyệt. Luật tuyệt thì tuân thủ các quy tắc của thơ Đường luật. Cổ tuyệt tức thể thơ cổ phong, nhưng chỉ có bốn câu.

絕句 tuyệt cú, còn gọi là 截句 tiệt cú, 斷句 đoạn cú, 絕詩 tuyệt thi, 短小精萃 đoản tiểu tinh túy, 四句一首 tứ cú nhất thủ.

- 其二 kì nhị = bài hai. Đỗ Phủ có nhiều chùm thơ tuyệt cú. Có chùm hai bài, có chùm 3 bài, 4 bài, .. Đây là bài hai trong chùm hai bài ngũ ngôn tuyệt cú ông viết năm 764. 

- 江碧 giang bích = màu xanh biếc của dòng sông, dòng sông xanh biếc.. 江 giang = sông, 碧 bích = xanh biếc.

- 逾 du：更多 (càng thêm).

- 花欲燃 hoa dục nhiên = = hoa sắp cháy, sắp đỏ lửa. Tỉ dụ hoa đỏ tươi rực rỡ. 欲 dục (phó từ) = sắp, muốn, giống như.  燃 nhiên = nhen lửa, cháy, thiêu. 

- 看 khán/khan = nhìn, xem. 

- 歸年 quy niên = ngày trở về. 

杜甫 Đỗ Phủ (712 - 770) tự Tử Mĩ, là nhà thơ lớn thời Thịnh Đường, được người đời tôn xưng là "Thi thánh", tiếng tăm ngang với Thi tiên Lí Bạch, thường được gọi chung là "Lí Đỗ"

Âm Hán Việt: Tuyệt cú kì 2

Giang bích điểu du bạch,

Sơn thanh hoa dục nhiên.

Kim xuân khan hựu quá,

Hà nhật thị quy niên?

Đỗ Phủ.

Nghĩa: 

Sông biếc làm cánh chim càng thêm trắng,

Núi xanh khiến mấy bông hoa đỏ rực như muốn cháy lên.

Mùa xuân này lại qua đi,

Đến năm nào mới được về quê nhà.

Tạm dịch

Sông biếc chim càng trắng,

Núi xanh hoa lập lòe.

Xuân này trông lại hết,

Năm tháng nào về quê?

Một số bài dịch thơ đọc được trên trang thivien . net

Lê Nguyễn Lưu

Sông biếc chim mờ trắng

Hoa tươi núi thắm cao

Xuân nay đã thấy cảnh

Trở lại biết năm nao

(Đường thi tuyển dịch, NXB Thuận Hoá, 1997)

Nhượng Tống

Sông biếc chim càng trắng!

Non xanh hoa rọi hồng

Bao giờ về xứ sở?

Xuân lại một mùa trông!

(Thơ Đỗ Phủ, Nhượng Tống dịch, in lần thứ 2, Nxb Văn hóa - Thông tin, Hà Nội, 1996)

Chế Lan Viên

Sông biếc chim càng trắng,

Núi xanh hoa thắm màu.

Xuân này qua mất nữa,

Về được, biết năm nào?

(Thơ Đỗ Phủ, Hoàng Trung Thông, NXB Văn học, 1962)

Thư pháp: Vương Đông Linh (hình trên mạng)